W drugiej części artykułu kontynuujemy podróż po wydarzeniach kulturalnych w Chorwacji. Tym razem odwiedzimy wyspy, spojrzymy w głąb Istrii i poznamy nietypowe formy teatralne, największe sportowe wydarzenie, wrócimy do czasów średniowiecza na wyspę Rab i zostaniemy członkiem szalonej kostiumowej zabawy w Chorwacji!
8. MOREŠKA KORČULA
Korčula jest wyspą z niewątpliwie bogatą historią, kulturą i tradycjami, które są przekazywane z pokolenia na pokolenie. Według niektórych legend, był to dom legendarnego marynarza Marko Polo, miejsce starodawnych wydarzeń kulturowych jak i tradycji wyrastających właśnie z tego regionu. Jedną z nich jest rycerski taniec Moreška, który jest częścią niematerialnego kulturalnego dziedzictwa pod ochroną UNESCO-a.
Moreška to tradycyjny taniec z mieczami który pojawił się w Chorwacji pod koniec XIII wieku. Na Korčuli jest wykonywany nieprzerwalnie od XV wieku do dzisiaj. Mowa tu o tradycji przynoszącej dumę wyspie Korčula, która świętuje sukces powstania przeciwko okupacyjnej władzy Maora. Niegdyś taniec ten wykonywany w większej części Europy, dzisiaj można się z nim spotkać tylko na Korčuli, gdzie wykonuje go aż 9 grup tanecznych z wyspy!
Dzisiaj Moreška to festiwal, który trwa od czerwca do połowy września. Program taneczny jest środkową częścią festiwalu i mogą w niej uczestniczyć wszyscy. Według tradycji Moreška jest wykonywana 29 lipca w dzień świętego Todora, patrona wyspy. W tym czasie taniec jest wykonywany kilka razy w tygodniu, głównie dla odwiedzających wyspę turystów i wykonują go tylko mężczyźni.
Pierwsze zapiski zwracają nas ku XVII wieku kiedy istniały dwa warianty tańca: Moreška z dwoma mieczami oraz Kumpanija i Moštra z jednym. Przede wszystkim mowa tutaj o przedstawieniu teatralnym, który jest kombinacją muzycznych, lirycznych i choreograficznych elementów. W Morešce jest 4 głównych bohaterów: czarny i biały król, Otmanović i Bula, która jest jedynym żeńskim dodatkowo nieuzbrojonym bohaterem wokół którego dwie armie toczą spór.
Częścią wprowadzającą jest część teatralna, którą odgrywają czarny król i Bula, a następnie rozpoczyna się taniec. Uczestniczy w nim 24 moreškantów, a całość podzielona jest na 8 części teatralnych. Sekcję muzyczną tworzy 40 muzyków, 40 członków chóru i 30 osób z lokalnych grup ludowych.
W muzeum miasta można obejrzeć stałą wystawę, która w jednym miejscu skupia wszystkie zabytki z całej wyspy, włączając w to fragmenty Moreški. Jeśli odwiedzacie wyspę w czerwcu, nie zapomnijcie o świętowaniu połowy Nowego Roku, to najbardziej szalona impreza lata!
9. RAPSKA FJERA
Jeśli jesteście fanami średniowiecza, historii i tradycji to z pewnością Rapska fjera, która odbywa się od 25 do 27 lipca jest idealnym wydarzeniem dla was! Ta tradycja ma już prawie 800 lat! Celebruje się dzień świętego Krzysztofa i Ludwika Wielkiego (Węgierskiego), którzy wyzwolili wyspę spod władzy okupantów. Kiedyś fjera trwała aż 14 dni!
Rapska fjera jest najstarszym i największym festiwalem o tematyce średniowiecznej w Chorwacji. Na trzy dni, wyspę zalewają mistrzowskie rękodzieła, manufaktury i stragany rzemieślnicze, które rekonstruują średniowieczne życie. Na ulicach rozbrzmiewa tradycyjna muzyka i taniec, a przechodnie mogą skosztować średniowiecznych smakołyków oraz lokalnych wyrobów. Obowiązkowo spróbujcie šulčići i rapski tort.
Fjera rozpoczyna się spotkaniem przedstawiecieli organów władzy i uczestników Rapske fjere, którzy zmierzają w stronę oświetlonego pochodniami centrum. Po drodze zatrzymają się w jednym z kościołów, otrzymują błogosławieństwo i ruszają dalej w kierunku Varoša. Tam na nich czekają burmistrz miasta w roli królewicza, jego zastępca, notariusz i sędzia. Po wpisaniu się do księgi Fjere następuje strzał z armaty, który symbolizuje oficjalne rozpoczęcie festiwalu.
Pierwsza kolacja jest bardzo wytwotrna i elegancka, w drugiej dominują rybne specjały, a trzecia jest typowo rycerska - wtedy też odbywają się wszelkie konkurencje. Jest to zarówno główna kolacja jak i dzień świętego Krzysztofa, patrona wyspy. Na sam koniec przebierana procesja kieruje się w kierunku Kneževoj palači gdzie opuszcza się flagę, a niebo rozświetlają fajerwerki oznaczające powrót do rzeczywistości.
Dzieje się już tak od 1995 roku, a samo wydarzenie może odbywać się nawet kilka razy w roku z okazji różnych świąt. Fjera zdobyła nagrodę „Plavi cvijet” co jest jednym z największych wyróżnień, w której konkuruje około 60 grup kulturalno-artystycznych z Chorwacji.
Oprócz wystąpień teatralnych istnieje wiele rzeczy dla których warto odwiedzić Rapske Fjere. Na Pijaceti koniecznie skosztujcie wina, sera, oliwy, rakiję, figi oraz kupcie aromatyczne zioła jak i doświadczcie starego rzemiosła. Morska promenada sławi rybacki tryb życia, wiejskie dziedzictwo, podczas gdy wokół katedry skupiają się artyści i malarze. Nie zapomnijcie sprawdzić gastronomicznej oferty lokalnych restauracji, które w te 3 dni przygotowują wyłącznie średniowieczne dania!
10. RIJEČKI FESTIVAL
Nie ma na świecie osoby, która przynajmniej raz nie przebrała się i nie wyszła na „polowanie” na słodycze. Tradycja przebierania się i zabawy karnawałowej jest stara jak świat. Rozsławiona na całym świecie jest tak popularna, że luty nazywany jest miesiącem balu przebierańców!
Karnawał, mimo iż odbywa się tylko w części Chorwacji, bardzo dobrze znany jest na całym świecie. Riječki karneval jest najbardziej kolorowym, wesołym i nowatorskim wydarzeniem w Chorwacji. Jego specyfika polega na tym, że w sposób satyryczny i ironiczny opisuje społeczeństwo, lokalną tożsamość oraz sposób życia i kulturę miasta, regionu jak i całego państwa.
Znakiem zastrzeżonym (towarowym) karnawału są dzwonki które swoim dźwiękiem strzegą przed złymi mocami i symbolizują początek balu. Są one również na liście niematerialnego dziedzictwa kulturowego UNESCO. Mimo, iż początki tej tradycji sięgają XIX wieku to z inicjatywy lokalnych entuzjastów od 30 lat karnawał odbywa się ponownie. W międzyczasie to małe lokalne wydarzenie stało się jednym z największych w Europie – przeszło 100 000 odwiedzających!
Głównym wydarzeniem karnawału jest międzynarodowy pochód, który odbywa się w ostatnią niedzielę lutego. Po marszu rozpoczyna się zabawa, która trwa do białego rana. Riječki karneval to także zawody w nowatorstwie i orygialności lokalnych grup. To tutaj spotykają się tradycja i nowoczesność, gdzie na podwalinie starych wartości i obyczajów powstaje nowe.
Wraz z budowaniem tożsamości, rolą społeczną, kulturalną i artystyczną - Karnawał omawia, krytykujei wyśmiewa aktualne wydarzenia i codzienność. Każdego roku maski przyjmują rolę swoistego symbolu i zwracają uwagę na bieżace tematy. Z tego powodu często stają się medialnym tematem rozmów i sporów. Dlatego też nie jest dziwne, że niegdyś były one zabronione! W istocie mowa tutaj o zabawnych pučkich historiach, które przede wszystkim drwią z codzienności, ale przecież zabawa i śmiech są tu jedynym z głównych celów. Karnawał w Rijece stał się również znany z tego, że łączy wydarzenia typowo miejsce z tymi wywodzącymi się z mitologii, folkloru raz starych obyczajów.
Program gwarantuje dobrą zabawę, dużo śmiechu i wspaniałe towarzystwo
Prócz samego pochodu, cały festiwal wyróżnia się bogatym programem. Dla dzieci uczestniczących w festiwalowym pochodzie, Rijeka przeobraża się w bajeczne miasto. Bohaterowie z komiksów, powieści, filmów i seriali rozweselają najmłodszych uczestników i zarażają wesołym, karnawałowym nastrojem wszystkie generacje
Najciekawszą częścią festiwalu są różnorodne konkurencje i zawody. Przede wszystkim mowa tutaj o wyborze królowej festiwalu, która otrzyma prestiżowy tytuł „Zlatni Plašt”. Wybrana maska w danym roku staje się chronioną twarzą fašnika . W związku z tym wybierany zostaje także najlepszy grupowy występ. Po tym burmistrz Rijeki symbolicznie przekazuje klucze do miasta przewodniczącemu Meštru Fašnika i przez najstępny miesiąc Rijeka staje się epicentrum szalonej imprezy!
To co na pewno was rozbawi to „Paris-Bakar”, który jest parodią jednego z najbardziej znanych wyścigów na świecie. Wtedy poprzebierani kierowcy w swoich udekorowanych samochodach przejeżdzają przez miasto w najśmieszniejszej formie wyścigu jaką można sobie wyobrazić. Riječki Karneval jest również jedynym wydarzeniem, który przy morzu oferuje zabawy śnieżne. Jeśli chcielibyście doświadczyć czegoś zupełnie innego odwiedźcie Carnival Snowboarding Session, gdzie zobaczycie wyczyny kaskaderskie zwieńczone szalonymi imprezami.
Na sam koniec należy się również dobrze zabawić, a do tego idealny będzie Riječki Carnival Party zorganizowany na wzór Berlin Love Parade. Podczas niego celebruje się multikulturowość i wolność właśnie poprzez dobrą zabawę, muzykę i wspaniałe towarzystwo. Dołączcie do tego wydarzenia i zapamiętajcie frazę: "Krepat, ma ne molat!” (tłum. umrzeć ale nie przestać). Jest to motto festwala, który sprzeciwia się ogólnie przyjętym normom i ironicznie opisuje otaczającą nas rzeczywistość.
W Festiwalu bierze udział przeszło 100 grup występujących oraz 10 000 uczestników. Setki tysięcy ludzi obserwuje karnawał na żywo, a jeszcze więcej śledzi festiwal w mediach. Dlatego też Rijeka w 1995 roku została przyjęta do Stowarzyszenia europejskich miast festiwalowych jako jeden z najważniejszych wydarzeń kulturalnych.
Z powodu swojej popularności Karneval jest nazywany piątą porą roku. Rijeka na cały miesiąc staje się głównym miejscem zabawy, gdzie obowiązują zupełnie inne prawa. Odważ się, przyjedź i głoś hasło festiwalu: „Bądź kim chcesz!” i „Bądź nasz!” i zostań częścią najweselszego balu przebierańców w historii!
11. MARATON LAĐA
Niegdyś najbardziej płodna część regionu karmiąca tysiące ludzi, dzisiaj okolica rzeki Neretwy jest jeszcze nieodkrytym turystycznym regionem. Jednym z wydarzeń, który pomaga rozsławić ten region w środowisku międzynarodowym jest Maraton Lađa. Odbywa się on w ostatnią sobotę sierpnia, a ciągu 23 lat stał się głównym wydarzeniem kulturalnym tego regionu.
Mowa tutaj o amatorskim, sportowym wyścigu łódek na trasie 22,5 km. W tych zawodach bierze udział nawet 400 grup wioślarskich, które płyną wzdłuż rzeki Neretwy od Metkovića przez Opuzen aż do Ploče. Uważa się to za największe marynarskie i sportowe wydarzenie, które co roku odwiedza prawie 50 000 zainteresowanych.
Prawdziwe widowisko rozpoczyna się już na starcie, kiedy to 33 łodzie zmieniają spokojną rzekę w szalony, rwący nurt wprowadzając przy tym publikę w zachwyt.. Nikt nie zwalnia i nie odpuszcza, a co najważniejsze, każdy posiada taką samą łódź dzieki czemu umiejętności i zdolności są kluczem do sukcesu i wygranej. Załoga składa się z 10 wioślarzy, bębniarza i sternika. W Opuzenie dozwolonych jest 6 zmian. Wszystkie łodzie są drewniane i wykonane tradycyjną metodą. Mają odpowiednio nadany numer rebara.
Zasady wyścigu są bardzo rygorystyczne: łódź, wiosła i ster muszą być drewniane, wioślarze z 10 wiosłami w wodzie i bębniarz w środku. Na samym początku uczestniczący wioślarze mogli być tylko z tego regionu, jednak z powodu coraz większej popularności wydarzenia Maraton lađa stał się wydarzeniem międzynarodowym. Dla dobrej jakości wyścigu maksymalna ilość łódek nie może przekraczać 33. Tylko najlepsi i najszybsi mogą być częścią wyścigu, a wygrany otrzymuje złoty medal oraz tarczę z bronzu księcia Domagoja .
Maraton lađa rozpoczął się w 1998 roku jako inicjatywa sportowych i historycznych entuzjastów. W międzyczasie powstał program telewizyjny, na jego podstawie nakręcono dokument i to rozpoczęło międzynarodową sławę i rozpoznawalność.
Chociaż sportowe konkurencje Maraton lađa nakreślają ogólną historię i i sposób życia w tych tym regionie. W łodziach można było się wyciszyć i zregenerować oraz to był jedyny łącznik ze światem zewnętrznym. Dlatego też to wydarzenie ma tak ważne kulturalne znaczenie.
12. TRKA NA PRSTENAC
Nasz największy półwysep „Zielona Istria”, skrywa dużo ciekawostek w swoich malowniczych wsiach i miasteczkach. Jednym z tych miejsc jest Barban, mała wieś wzniosłych historii, pięknej przyrody oraz bogatej kutlury. W ostatnim tygodniu sierpnia to miejsce staje się centrum wszelkich wydarzeń z powodu Trke na Prstenac.
Mowa tutaj o rycerskiej grze konnej podobnej do Sinjskiej Alki. Pochodzi z końca XVII wieku, jednak obecnie przyjęła formę z połowy ostatniego wieku. Na trasie o długości 150 metrów rywalizują ze sobą rycerze z Barbanu, którzy w czasie 12 sekund muszą trzy razy trafić kopią pierścień. Bieg odbywa się trzy razy, a zwycięża ten, który zdobędzie najwięcej punktów. W przypadku remisu, ma miejsce czwarta próba, tzw. pojedynek.
W odróżnieniu od alke, pierścień je podzielony na 4 małe okręgi. Trafienie w „środek” to 3 punkty, górna część to 2 punkty, trafienie poniżej pierścienia oznacza 1 punkt, a boczne pole to pół punkta. Program trwa trzy dni, a same zawody jako najważniejsze wydarzenie odbywają się ostatniego dnia. Pierwszego dnia ma miejsce część ceremonialna, drugiegozawody kwalifikacyjne na viticu, z których wyłaniani zostają finaliści, a trzeciego odbywa się główny pojedynek.
W zawodach mogą brać udział pełnoletni mieszkańcy Istrii do 60 roku życia. Po odbytym biegu, jeździec zatrzymuje się przed sędzią z kopią z trafionymi punktami, aby otrzymać od niego potwierdzenie. Wraz z tym ocenia się styl, szybkość i umiejętności. Jeźdzcy i konie są ubrani w tradycyjne stroje z tamtych czasów, a ich kopie są odświętnie udekorowane.
Trka na Prstenac jest niesamowitą przynętą dla publiki i mediów, dlatego też oczekuje się wpisu tego wydarzeniasy na listę niematerialnych zabytków kultury. Przy tym spodziewa się jeszcze większej ilości odwiedzających od obecnych 10 000, którzy przybędą i wypełnią na trzy dni te małe miasteczko.
Znaczenie zawodów podkreśla fakt jako, że w Barbanie istnieje stała wystawa i centrum edukacyjne. Tam możecie poznać historię, tradycję, kulturalne miejsca, dzięki którym w jednej chwili naprawdę możecie stać się rycerzem z Barbana!
13. SVETVINČENAT FESTIWAL TAŃCA I TEATRU
Jeśli jesteście miłośnikami tańca i nietypowych form teatralnych to Festiwal tańca i niewerbalnego teatru w miejscowości Svetvinčenat jest dla was. Organizowany przez zespół pieśni i tańca z Zagrzebia, przedstawia jedyną w swoim rodzaju kulturową manifestację, która w jednym miejscu skupia artystów i jej miłośników. Na festiwalu można zobaczyć zarówno klasyczny jak i współczesny taniec, teatr, mimów, kuglarstwo, koncerty uliczne oraz wziąć udział w wykładach edukacyjnych i warsztach.
Chociaż początkowo nie był to lokalny festiwal, stworzona została wspaniała współpraca między mieszkańcami. To kulturalne wydarzenie stało się inicjatorem wszystkich ważnych wydarzeń kulturalno-turystycznych w miejscowości Svetvinčenat. Dzięki Festiwalowi, w Svetvinčenat utworzone zostało centrum kulturowe i stworzarzyszenie turystyczne, a miasto stało się osobliwym centrum tańca i teratru. Odbywa się on od 2000 roku i do dzisiaj prezentowało się tu przeszło 150 grup tanecznych, które wykonały 190 inscenizacji.
Celami festiwalu jest przede wszystkim prezentacja lokalnych i zagranicznych dzieł, zachęcanie do współpracy międzynarodowej, kreatywności, krytycznego myślenia oraz wolności artystycznej i działania. Dlatego też festiwal ma na celu wymianę pomysłów, edukację, realizację projektów i stwarzanie nowych znajomości aby móc dalej rozbudowywać świat tańca i teatru.
Edukacja, prezentacja i kreacja to główne motta festiwalu, których celem jest stworzenie śródziemnego centrum tańca. On powinien wzmacniać międzynarodowe znaczenie festiwalu oraz stworzyć nowe platformy i stać się awangardą świata artystycznego.
Prócz tańca miasto Svetvinčenat jest znany z średniowiecznego festiwalu, który od dziesięciu lat odbywa się w najbardziej znanych i ciekawych miejscach. Trwa trzy dni i uczesticzy w nim około 100 osób, którzy między innymi poprzez swoje przebranie usiłują odzwierciedlić stare czasy, obyczaje i tradycje. Tabory, armaty, katapulty i kule ognia to główne atrakcje.
Na Sajmištu możecie zapoznać się ze starym rękodziełem i kunsztem oraz skosztować tradycyjnej kuchni. Odwiedźcie średniowieczne zabawy, rycerski turniej, prezentację broni, nocny pokaz fireshow, napad na cytadelę i wiele wiele więcej.
Warsztaty dla dzieci, mini zoo, pokazy walk Radionice za djecu, mini zoo, demonstracje obsługi broni są gwarancją dobrej zabawy dla wszystkich dlatego też w sierpniu Svetvinčenat po drodzę nad błękitne morze Jadranu!
14. PROCESIJA ZA KRIŽEN HVAR
Jedan od najstarijih kulturnih događaja od velikog značaja za lokalno stanovništvo je Procesija za Križen na otoku Hvaru. Riječ je o sakralno-religioznoj procesiji koja privlači svojom intimnom, mističnom i jedinstvenom amosferom te ima nemjerljivu važnost za mještane.
Procesija je odraz identiteta otoka i višestoljetnih običaja prenošenih usmenom predajom i ambijent na njoj je uistinu teško opisati riječima. Odvija se više od 500 godina te ga je prepoznao i zaštitio UNESCO 2009. Ovaj izraz vjerske pobožnosti i starinskih običaja se izvodi u noći s velikog četvrtka na veliki petak.
Procesija se sastoji od 6 manjih procesija koje kreću istovremeno iz 6 mjesta. Put traje 20 kilometara i prolazi kroz sva ostala mjesta. Kreću se smjerom kazaljke na satu i tijekom osmosatnog puta, procesije se ne smiju susresti jer se to smatra nesrećom. Putem se izvode pastorale i drevne pjesme, a posebno je dojmljiv trenutak kada križonoša na kraju puta utrči s križem u crkvu.
Biti križonoša najveća je čast koja se ponekad čeka i do 20 godina. U procesiji još sudjeluju nosači torceva, kantaduri, batistrada i mještani. Svi su obučeni u tunike bijele boje, a posebno je upečatljivo izvođenje Gospinog plača iz 15. stoljeća.
Iako kulturni događaj, Procesija pod Križen je tradicija, a ne folklor stoga poštujte pravila ponašanja ako je mislite doživjeti. No, jedno je sigurno: neće vas ostaviti ravnodušnim. Riječ je o jedinstvenom događaju koji izaziva posebne emocije te je upečatljiv neovisno o tome jeste li religiozni ili ne.
U mističnom ozračju, nad otokom u noći sjaje samo ferali i baklje, dok arhaični napjevi kantadura stvaraju podlogu ovoj manifestaciji. Preživjela je ratove, prirodne katastrofe i sve druge nedaće u izvornom obliku do danas.
Postanite i vi dio 500 godina starog duhovnog putovanja i povežite se s otokom Hvarom na način na koji niste mogli ni sumnjati da možete!
Bogata kultura stvorena na temeljima povijesti, umjetnosti, drevnih običaja i tradicije
Iako smo pokrili što je moguće više događaja, dojam je takav kako nismo pokrili mnogo toga. Ako volite klasiku i tradiciju posjetite manifestacije poput Splitskog ljeta, festivala čipke u Lepoglavi, Marulićevih dana, Vinkovačkih jeseni, Samoborskog fašnika, Visualie u Puli, Dječjeg festivala u Šibeniku, Marunade i Folklornog festivala u Zagrebu.
Za ljubitelje „sedme umjetnosti” i „dasaka koji život znače” tu su Pula i Motovun film festival u srcu Istre, Ljetne noći teatra EXIT te kazalište Ulysess na Brijunima s najnovijim i prestižnim komadima. Noć muzeja i noć kazališta su poseban događaji što privlače na tisuće posjetitelja. Zaljubljenici u knjige će doći na svoje posjetom zagrebačkom Interliberu.
Kao prava turistička destinacija, Hrvatska je središte party scene. Tisno je dom niza festivala poput Gardena, Love Internationala i Suncebeat-a, u Splitu se održava Ultra Music Festival, EXIT u Umagu, SONUS na Zrćama u Novalji s bogatim progamom. Za mirniju atmosferu, InMusic i Večeri na Griču u Zagrebu, Ferragosto Jam u Orahovici, Queenvention u Zadru pun su pogodak.
Osim bogatom kulturom, Hrvatska se može podičiti i vrhunskim sportskim uspjesima koji su danas dio tradicije i folklora zemlje. Wings for Life, Hanžekovićev memorijal, Velebit Ultra Trails, Biograd Boat Show, Rally Santa Domenica i ATPUmag najveći su događaji.
Naravno i s ovog popisa nedostaje mnogo događaja i manifestacija. Ako vam ni ovo nije dovoljno, pogledajte popis UNESCO zaštićenih znamenitosti te obiđite povijesne lokalitete, centar grada, lokalne parkove, botaničke i zoološke vrtove i uživajte u tisućeljetnoj povijesti i kulturi što se u Hrvatskoj prenosi i njeguje s koljena na koljeno generacijama!
